به نام عذرخواهی، به کام گستاخی

ما امروز در روابط خانوادگی مان به این تفکر نیاز داریم که عذرخواستن یعنی اظهار شرمندگی در برابر یک خطا و این اظهار شرمندگی فقط زمانی معنا پیدا می کند که فرد به جد دنبال آن باشد که اولاً خطای خود را در حد امکان جبران کند و در گام بعدی به دنبال آن باشد که دیگر مرتکب آن رفتار نشود و گرنه عذر خواستن نه تنها گرهی را در برابر آن خطا باز  نخواهد کرد بلکه شکلی از گستاخی به خود خواهد گرفت.

عذرخواهی یا پوزش یکی از ملموس ترین واژه هایی است که ما با آن مواجهیم و به ویژه اگر کسی در دنیای رسانه باشد متوجه این موضوع  می شود. فصل مشترکی هم وجود دارد در رسانه ها که معمولاً دست به قیاس می زنند و می گویند  مثلاً چرا مدیران و مسئولان ما  در مقایسه با مدیران  ژاپنی و کره ای یا اروپایی علاقه کم تری به عذرخواهی و پوزش دارند و در برابر وعده هایی که عمل نمی کنند یا اشتباهاتی که مرتکب می شوند کم تر مایلند عذرخواهی کنند.

عذر نخواهی به خاطر پارچه های نوشته عذرخواهی

در سال های گذشته و با نکوهش این موضوع که چرا در فرهنگ عمومی ما عادت به عذرخواهی و پوزش خواهی وجود ندارد چه به صورت فردی و چه به صورت سازمانی، معنایی صوری و سطحی از عذرخواهی و پوزش خواستن در جامعه رایج شد به این معنا که سازمان ها و اداراتی را دیدیم که پلاکاردهایی را به در و دیوار می زدند و از شهروندان به خاطر مزاحمت های به وجود آمده عذرخواهی می کردند در حالی که گاهی کم ترین نشانه های ایمنی برای حفظ جان شهروندان در آن پروژه رعایت نشده بود.

به عنوان مثال یک شرکت که اقدام به حفاری پیاده رو که مسیر رفت و آمد عابران پیاده بود می کرد پارچه نوشته ای را در حوالی آن حفاری نصب می کرد و از شهروندان عذرخواهی می کرد اما همان شرکت، شب ها یک چراغ هشدار در مکان حفاری نصب نمی کرد یا پروژه ای که قرار بود در سه ماه به سرانجام برسد و وعده آن را به شهروندان داده بودند در یک سال به اتمام نمی رسید. آن پارچه نوشته هم که هر روز در معرض باد، باران و آفتاب بود آرام آرام کم رنگ و کم رنگ تر شد. درست مثل وعده ای که به مرور کم رنگ و به فراموشی سپرده می شد. حالا هر روز شهروندانی که از آن معبر عبور می کنند پارچه نوشته ای را می دیدند که در آن از آن ها عذرخواسته می شد، اما به واقع آن عذرخواهی به نقطه مقابل خود تبدیل شده بود یعنی آن شیوه از عذرخواهی بیشتر عصبی کننده بود  و تنش ذهنی به شهروندان وارد می کرد.

عذرخواهی بدون جبران، نوعی گستاخی است

با این مثال آنچه در پی آن بودم مطرح کنم روشن تر می شود. ما امروز در زندگی هایمان به ویژه در خانواده ها با طرح صوری ترین معنا از عذرخواهی مواجه هستیم که نه تنها این شیوه از پوزش و عذرخواهی دردی از ما دوا نمی کند بلکه خود به یک عامل تنش و اصطکاک روانی در بین زوج ها یا زوج ها و فرزندان تبدیل می شود.

مردی را تصور کنید که مثلاً هر روز یا هفته ای چند بار از همسرش بابت رفتارهایش عذر می خواهد. فرض کنید یک مرد اعتیاد شدیدی به اپلیکیشن های تلفن همراه پیدا کرده است و بخش قابل توجهی از زمانی که در خانه دارد با این اپلیکیشن ها سپری می کند وقتی هم در مقابل اعتراض همسرش قرار می گیرد از او عذر می خواهد ولی هر روز هم  به رفتارش ادامه می دهد. آیا آن عذرخواستن ها به همراه تکرار رفتاری که باعث آن تنش ها شده می تواند تا مدت های طولانی دوام داشته باشد؟ بدیهی ترین و ساده ترین معنای عذر این است که فرد ضمن اظهار شرمندگی نسبت به رفتارش به صورت ضمنی تعهد می دهد که دیگر مرتکب آن رفتار نمی شود.

مثل این می ماند که کسی ترازوی مغازه اش خراب شده است، مشتریان او به تدریج به این موضوع پی می برند که میزان وزن اجناس فروخته شده به آن ها کم تر از آن چیزی است که قیمتش با آن ها حساب می شود. آن مشتریان این موضوع را با آن فروشنده در میان می گذارند و او هم از آن ها عذر می خواهد اما روزهای بعد هم هیچ اقدامی برای درست کردن ترازوی خود انجام نمی دهد. این فروشنده تا چه زمانی می تواند مشتریان خود را داشته باشد؟ آیا پس از مدت کوتاهی مشتریان او پراکنده نخواهند شد؟ در صورتی که اگر آن فروشنده حقیقتا دنبال عذرخواهی بود اولاً در گام نخست درصدد جبران کم فروشی خود برمی آمد و حقی که از مشتریان خود ضایع کرده بود جبران می کرد و در گام بعد بلافاصله شاخص و ترازوی خود را اصلاح می کرد.

منبع: تکنیک های زندگی

مینونشان

۷۸۶