جایگاه اخلاص در تربیت دینی از منظر آموزه های اسلامی

درنگاه قرآن،اخلاص در دین،جان مایه رسالت همه پیامبران و فرمان الهی برای همه انسان ها بوده است.قرآن در این باره می فرماید:وآنان را جز این فرمان ندادند که خدارا ورزند و نماز گزارند و زکات دهند. این است دین درست و راست.

ازاین برمی آید مسئله اخلاص قدمتی به درازای دین الهی در همه تاریخ و همواره در کانون توجه آموزگاران دینی و الهی بشر بوده است.در شریعت اسلامی و سیرت نبوی (ص)نیز اخلاص جایگاه  ممتاز و ویژه ای یافته است.آیات چندی از قرآن و شماری از احادیث به اخلاص دعوت نموده و از اهمیت آن سخن گفته اند.منطق اساسی قرآن دراین باره درآیه زیر بازتابیده است:همانا ما کتاب (قرآن)را به حق برتو فروفرستادیم،پس خدارا بندگی کن در حالی که دین را برای او خالص می داری.همواره آگاه باش که دین خالص ازآن اوست.

درنگاه نبوی(ص)،اخلاص جزء لازم و انفکاک ناپذیر دین داری است.درحدیث از پیامبر(ص)است:قلب مسلمان برسه چیز خیانت نورزد:

۱.اخلاص عمل برای خدا؛۲.خیرخواهی برای پیشوایان و ۳.پیوستگی با جماعت مسلمانان.

در حدیث مشابهی از پیامبر(ص)اخلاص در دعوت به سوی خدا یکی از عناصر جدایی ناپذیر ایمان نامیده شده است.

براساس پاره ای از احادیث نبوی (ص)،اخلاص یکی از هدایای بزرگ الهی است که جبرئیل امین برای پیامبر(ص)به ارمغان آورده است.این هدایا دارای مراتب و درجاتی هستند واخلاص در میان آنها از امور دیگری چون صبر،رضاو زهد برتری دارد.

در اهمیت و جایگاه منبع اخلاص،همین بس که یکی از اسرار و ودایع الهی نامیده شده است.از حضرت خاتم المرسلین(ص)رسیده که خدای متعالی فرموده است:«اخلاص سری از اسرار من است و آن را در قلب کسانی ازبندگانم که دوستشان می دارم به ودیعت نهاده ام».

در روایت دیگری ازپیامبر(ص)،توحید با اخلاص بهای بهشت قلمداد شده است.مردی اعرابی نزد پیامبر آمد و پرسید:آیا بهشت بهای دارد؟پیامبر(ص)فرمود:بلی.اعرابی پرسید بهای آن چیست؟پیامبر(ص)پاسخ داد:بهای آن کلمه طیبه«لا اله الا الله»است که بنده از سر اخلاص بگوید.

امام صادق(ع)فرمودند:«اخلاص در بردارنده همه اعمال نیک»و بالاترین نعمت الهی است:«هیچ نعمتی بالاتر از این نیست که در دل بنده چیزی جز خدا باشد».افزون برآن،حضرتش اخلاص را شرط انسانیت دانسته و غفلت ازآن را خروج از انسانیت معرفی کرده اند:بنده باید در تمام حرکات و سکنات خویش  نیت اخلاص داشته باشد؛زیرا درغیراینصورت غافل است و خداوند غافلان را چنین وصف کرده است که مانند چار پایان اند،بلکه از آنها گمراه ترند.

در نگاه عالمان اخلاق نیز اخلاص راُس همه اخلاق فاضله و بالاتر از جمیع ملکات حسنه است.در فقه اسلامی صحت و قبولی هرعملی وابسته به اخلاص است و عمل بدون آن نزد پروردگار اعتباری ندارد.

امیر مومنان(ع)که بزرگترین دست پرورده مکتب پیامبر(ص)است،مسابقه و هماوردطلبی خردمندان را پیشی گرفتن در اخلاص دانسته و می فرمایند:«صاحبان خرد و اندیشه،در خالص کردن اعمال خویش مسابقه می دهند».آن حضرت همچنین برآنند:عاقل هرگاه بداند،عمل می کندو آن گاه  که اخلاص می ورزد{از انسان های شرور و اغراض دنیوی}دوری می گزیند.

منبع:اخلاص

ندارشت

۷۸۶