آسیب عاطفی تک فرزندی

محبّت و عاطفه در خانواده از امورى است که نقش مؤثرى در تربیت و تکامل شخصیت فرد ایفا می کند. فرزند باید در خانواده مورد مهر و محبّت قرار گیرد تا آمادگى لازم را جهت اداره زندگى آینده خود بیابد و به عقده هاى مختلف در خود دچار نشود. پیامبر اسلام (ص)همواره مسلمانان را به مهرورزى نسبت به کودکان خود دستور مى دهد و مى فرماید:«احِبُّوا الصِّبْیانَ وَ ارْحَمُوهُمْ»؛ به کودکان محبت کنید و آنها را مورد ملاطفت قرار دهید. همچنین، آنحضرت (ص) روزى امام حسن (ع) و امام حسین (ع) را مى بوسید. در آن هنگام، یکى از حاضران به نام اقرع بن حابس گفت: من ده فرزند دارم و تا به حال هیچکدام را نبوسیده ام. رسول خدا (ص) پس از شنیدن این مطلب فرمود: «مَنْ الیَرْحَمْ ال یُرْحَمْ»؛ کسى که به دیگران محبّت نکند، به او نیز محبت نمى شود. مطالعات روانشناسى نیز ثابت کرده است که محبت مهمتـرین عامـل سـلامت روح و روان کـودک اسـت ، همچنانکه نبود یا کمبود آن سبب ناهنجاریهاى روانى شده، زمینه آشـفتگى هـاى اجتمـاعى فراوانـى را فـراهم می آورد.

. آنتونونسکى از جمله روانشناسانی است که بر این سخن تأکید دارد. وی مینویسد: «کودکـانى کـه از نظر محبّت تأمین شده باشند، احساس وابستگى کمترى مى کنند، رفتار پرخاشگرانه کمترى از ایشان سرمى زنـد،  نسبت به مسائل کنجکاوى بیشترى دارند و نیروى ابتکار، نوآورى و خلّاقیّت بیشترى در آنان بروز مى کند.« بزرگان و اندیشمندان نیز با ورق زدن صفحات زندگی دیگران به همین نتیجه رسیده اند کـه منشـأ بسـیارى از ناسازگاریها و عقده ها و شرارتها کمبود محبت است. چه خسارتها که از ناحیه کمبود محبت دامنگیر افـراد نشده است! برای نمونه، امام خمینی (قدس سرّه) در این مورد می فرماید: بچه هایى که از دامن مادر جدا شده اند و در پرورشگاه ها رفتند اینها چون پیش اجنبى هسـتند و محبـت مـادر ندیـده انـد، عقده پیدا مى کنند. این عقده ها منشأ همه مفاسدى است، یـا اکثـر مفاسـدى اسـت، کـه در بشـر حاصـل مـى شـود . ایـن جنگهایى که پیدا مى شود از عقده هایى است که در قلوب این خونخوارها هست. این دزدیها، این خیانتها، اینها اکثـراً  از عقده هایى است که در انسان هست. … مقام معظم رهبری (حفظه الله)در این مورد فرمود: بهترین روش تربیت فرزند انسان این است که در آغوش مادر و با استفاده از مهر و محبت او پرورش پیدا کند. زنانی کـه فرزند خود را از چنین موهبتی(محبت) محروم میکنند اشتباه میکنند، هم به ضرر فرزندانشان، هم به ضـرر خودشـان و هم به ضرر جامعه اقدام کرده اند؛ اسلام این اجازه را نمیدهد. اهمیت رشد عاطفی فرزند در خانواده تکفرزند حالی ویژه دارد. از سویی، فرزند را نمیتوان به بهانه رسیدن به بلوغ اجتماعی با فرزندان همسال در مهد همگام کرد و به کار خود رسید. از سویی دیگر، محبت افراطی به تک فرزند خانواده پسندیده نیست، چراکه یا مغرورش بارمی آورد یا چنان وابسته به پدر و مادرش میشود که نمیتوان به استقلال وی امید داشت. بدین ترتیب، تک فرزند در جریان آسیب عاطفی جدی است.

منبع:کتاب فرزندآوری در سبک زندگی اسلامی

معصومه زین الدینی

۷۸۶