عوامل تربیتی و عاطفی فرزندان در خانواده

نهاد خانواده به‌صورت یک سیستم متعامل و به هم پیوسته است که هرکدام از اعضای آن متناسب با جایگاه و نقشی که دارند در همدیگر اثر می‌گذارند. والدین مهم‌ترین نقش را در خانواده دارند و می‌توانند در صورتی‌که عوامل مؤثر در تربیت را به‌کار گیرند، در رشد، پرورش و تحول شخصیتی فرزندان سهم بسزایی داشته باشند و به‌عنوان یک مربی از بروز اختلافات شخصیتی در آنان پیشگیری کنند. از عوامل مهم و تأثیرگذار در تربیت فرزندان، مشاهده روابط مطلوب میان والدین است. منشأ این روابط مطلوب والدین، به فعلیت رساندن عواطفشان است. عاطفه به مفهوم توجه، تمایل و گرایش یاورانه به یکدیگر است که همراه با رحمت و رأفت از خود به‌شکل‌های گوناگون نسبت به دیگری بروز می‌دهند. والدین با به جریان انداختن توانمندی‌های بالقوه‌ی عاطفی به‌گونه مثبت و کارآمدی بر روند تربیتی یکدیگر و فرزندان تأثیر می‌گذارند.

بارز نمودن و شکوفاسازی توانمندی‌های عاطفی در بین همسران، نه تنها روابط بین آن‌دو را در سطوح مختلف سامان می‌دهد، بلکه به ارتقاء و سالم‌سازی روابط با دیگران از جمله خدا و نیز جوّ خانوادگی سالم‌تر برای دوری از تنش و پرورش فطرت و توانمندی‌های فرزندان به‌سوی خوبی و خیر باشد. به عبارتی پدر و مادر در جایگاه محوری‌ترین عنصر تعاملات خانوادگی، وقتی التزام اساسی به آموزه‌های اخلاقی، ارزشی، دینی و عاطفی در روابط همسری داشته باشند الگوی قبول کردنی و ارزنده‌ای برای انتقال مفاهیم و آموزه‌های نظام ارزشی جهانی، انسانی، فرازمانی و فرامکانی دین اسلام به فرزندان خویش می‌توانند باشند و شخصیت و هویت وجودی آنان را پایه‌ریزی کنند. البته برای نیل به این مهم، والدینی موفقند که بتوانند به امور زیر بپردازند:

– بینش‌ها و باورهای دینی، تربیتی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی خودشان را همسو می‌کنند.

–  در ارتباط متقابل خود با همسر، همواره احترام همدیگر را حفظ مى‌کنند.

–  در ارتباط کلامى، با لحنى محبت‌آمیز و با نیتى خیرخواهانه وارد مى‌شوند.

– اشکال‌ها و انتقادها را دور از حضور فرزندان بازگو و حل‌وفصل می‌کنند به گونه‌ای که شخصیت و عزت نفس فرد همواره حفظ مى‌شود.

–  نگرش نعمتی نسبت به یکدیگر دارند.

–  همدیگر را به بهترین نام و لقب خطاب می‌کنند.

–  اوقات خوش خانه را در ارتباط با یکدیگر به سخنان و گفتارى صرف مى‌کنند که موجب رشد و تعالى شخصیت خود و فرزندان مى‌شود.

-حقوق یکدیگر را رعایت می‌کنند تا امنیت روانی برای همدیگر فراهم کنند.

–  از الگوبودن خودشان برای فرزندان با ارائه رفتارهای سالم و منطبق با معیارهای دینی محافظت می‌کنند.

با توجه به نقش گسترده عوامل در تربیت عاطفی فرزندان، پیشنهاد می‌گردد تا محققان، کارشناسان و متولیان امور فرهنگی – تربیتی و مشاوران خانواده چگونگی توانمند‌سازی خانواده‌ها و تجهیز آنان به این عوامل و چگونه به‌کارگیری آنها را پژوهش کنند و سیاست‌های پژوهشی و جهت‌گیری‌های علمی، فکری و روان‌شناختی را متوجه طریقه تشکیل پایایی و پویایی روابط مطلوب عاطفی خانواده کنند تا والدین برای تربیت عاطفی و پرورش نسلی فرهیخته و فرزندانی کارآمد و مسئول آمادگی کافی پیدا کنند.

گردآوری : حبیبه رئیسی

منبع : پناهی، علی احمد؛ شریفی، احمدحسین (۱۳۸۸) بایسته‌های اخلاقی همسران و نقش آن در تربیت فرزندان، معرفت اخلاقی، سال اول،

۷۸۶