اختلال افسردگی فصلی و علائم آن

افسردگی فصلی که اختلال تأثیرپذیری فصلی (SAD) هم نامیده می‌شود، حالتی است که هر ساله در یک زمان مشخص رخ می‌دهد و بطور معمول در پاییز یا زمستان آغاز می‌شود و در بهار یا اوایل تابستان پایان می‌یابد.

علت دقیق این اختلال بطور کامل مشخص نیست اما تأثیر عرض جغرافیایی بر (SAD) حاکی از این است که اختلال فوق به واسطه تغییرات قابلیت در دسترس بودن نور خورشید ایجاد می‌شود. یک فرضیه این است که با کاهش نور خورشید ساعت بیولوژیک که خلق و خو، خواب و هورمون‌ها را تنظیم می‌کند، در زمستان به نوعی عقب می‌ماند و کندتر می‌گذرد. بیدار شدن از خواب در تاریکی برای رفتن به محل کار و بازگشت دوباره به خانه در هوای تاریک می‌تواند نشاط و شادابی را از انسان سلب کند، اما در برخی افراد این تغییر روحیه شدید‌تر است.

کسانی که از این اختلال رنج می‌برند بسیاری از علائم شایع افسردگی مانند غمگینی، اضطراب، بی قراری، انزواگرایی، بی‌علاقگی به فعالیت‌های روزانه و ناتوانی در تمرکز را دارا هستند. این افراد اغلب نشانه‌هایی همچون خستگی مفرط و کمبود انرژی، نیاز شدید به خواب، به مواد قندی و نشاسته ای، افزایش اشتها و پرخوری و در نهایت اضافه وزن را تجربه می‌کنند.

از آنجا که نور خورشید در فصل‌های مختلف به روی فعالیت جانداران می‌تواند تأثیرات متفاوتی داشته باشد (مانند خواب زمستانی و دوره‌های باروری)، افسردگی فصلی (SAD) هم ممکن است ناشی از تغییرات طول روز و شدت نور در فصول مختلف باشد.

افسردگی در فصل پاییز و زمستان مربوط به ترشح هورمون ملاتونین از غده “پینه آل” در مغز است که هورمون وابسته به خواب نیز نام دارد و در تاریکی و هنگام خواب شبانه بیشترین میزان ترشح را دارد.بر این اساس در فصل پاییز و زمستان که طول روز کوتاه و طول شب بلند می‌شود، میزان ترشح این هورمون در بدن افزایش می‌یابد و در فرد ایجاد علائم افسردگی می‌کند. به کسانی که دچار علائم افسردگی هستند پیشنهاد می شود  که به پزشک  مراجعه کنند زیرا گاهی مشکلات جسمی باعث افسردگی می‌شود، اما گاهی هم نشانه‌های افسردگی فصلی بخشی از یک مشکل روانی پیچیده‌تر است.

-برای پیشگیری از این اختلال‌های روانی می‌توان صبح‌ها زودتر از خواب بلند شد و به پیاده‌روی رفت.  هنگامی که هوا ابری است زمانی را در خارج از خانه بگذرانید، انجام فعالیت‌های ورزشی به ویژه پیاده‌ روی در هوای آزاد و روشنایی روز نیز می‌تواند سهم بسزایی در کاهش افسردگی داشته باشد و هرگز خود را در اتاق تاریک و بسته حبس نکنید.

– از رژیم غذایی حاوی مقادیر کافی ویتامین‌ها و مواد معدنی باید استفاده کرد و از گرفتن رژیم‌های کاهش وزن غیرعلمی و غیرکارشناسی خودداری شود. کمبود آهن، امگا ۳ و اسیدفولیک  تاثیر مستقیم با بروز علائم افسردگی دارد فلذا هر چه بیشتر باید به رژیم غذایی‌ اهمیت داد و برای رهایی از اختلالات خلق و خوی تا می‌توانید از سبزی و میوه استفاده کنید. مصرف ویتامین گروه B را که در گوشت قرمز، جگر، تخم مرغ، غلات، دانه‌های خوراکی و ماهی یافت می‌شود را از جمله مواد مهم در رژیم غذایی‌ هستند . مصرف قهوه و شکر را در روز باید کاهش داد زیرا شکر از تاثیر ویتامین گروه B در بدن می‌کاهد و علائم افسردگی را شدت می‌بخشد.

-انجام هفته‌ای ۳ بار و هر بار ۳۰ دقیقه ورزش توصیه می شود. خود را از فعالیت‌های اجتماعی دور نکنید و با دوستان و همفکران خود تبادل ‌نظر کنید. برای تغییر حالت عمومی‌ خود، بیشتر از روزهای گذشته در اجتماع حضور یابید و بالاخره اینکه با اتخاذ شیوه‌های سالم زندگی از هرگونه حالت کسالت بار و انزوا گرایانه پیشگیری کنید و با نگاه مثبت به زیبایی‌های بی‌نظیر فصول، زمانی را در لذت بردن از آنها سپری کنید.

فریبا نارویی

منبع: روانشناسی و زندگی

۷۸۶